Trien de Snijbôn in ere hersteld tijdens 44-jarige jubileum in 2004
Tijdens Carnaval 2004 werd vanwege het 44-jarige jubileum van stichting carnaval Herpen, nieuw leven geblazen in een oude traditie. Tot en met carnaval 1990 was er een symbool voor carnaval Herpen en deze werd ieder jaar op carnavalszaterdag onthuld en op carnavalsdinsdag (-woensdag) weer verbrand. Dit symbool – een vrouwelijke carnavalspop – droeg de naam Trien de Snijbôn.
Om iets meer van de historie van Trien te achterhalen ging prins Marcel d’n Urste in dat jubileumjaar op bezoek bij Nelly Megens van Dijk – want Nelly weet veel over Herpen en Carnaval Herpen- om haar het e.e.a. te vragen over het verleden van Trien de Snijbôn. Hieronder de vragen en antwoorden van het gesprek:
Wanneer is Trien geboren en waaraan dankt ze haar naam?
44 jaar geleden werd in herpen de eerste carnavalsvereniging –de Snijbonen- opgericht. Een paar jaar later, dat zal ongeveer in 1962 zijn geweest, ontstond er mede onder leiding van Jan Thiel en Ties van Gaal het idee om een eigen ‘mascotte’ voor carnaval Herpen in het leven te roepen. Ze gaven haar de naam; Trien de Snijbôn. Trien is afgeleid van Catharina, dat was een gemoedelijke vrouw en haar achternaam ‘de Snijbôn’, komt van CV de Snijbonen.
Hoe zag Trien eruit en was het ieder jaar dezelfde Trien?
Trien was een pop van gaas en papier en werd afgebeeld als een wat oudere vrouw in een lange jurk en een poffer op haar hoofd. Aan het eind van de carnaval werd ze verbrand, dus ieder jaar moest men een nieuwe maken.
Ik heb gehoord dat Trien ook wel eens werd ontvoerd, klopt dat?
Ja, dat klopt. Ze werd o.a. ontvoerd door carnavalsvierders uit Ravenstein en het losgeld bestond vaak symbolisch, uit een paar kratten bier. Andersom werd door de carnavalsvierders uit Herpen, Hend de pomper – de mascotte voor carnaval Ravenstein- ontvoerd. Ook werd Trien wel eens ontvoerd door clubs uit Herpen die geen schuur hadden om een carnavalswagen te bouwen. Zij eisten als losgeld dan een contract waarin stond dat ze het volgend carnavalsjaar verzekerd waren van een schuur. Maar wat er ook gebeurde, meestal was Trien op tijd weer terug voor de sluiting van de carnaval op dinsdagavond.
Waarom werd Trien carnavalsdinsdag om 0.00 uur verbrand en hoe ging dat?
Als Trien werd verbrand wilde dat zeggen dat de carnaval officieel was afgelopen. De cafés werden gesloten en iedereen ging naar het Trienverbranden kijken. De Bônlander Hofkapel speelde dan het treurlied; ‘moeder onze kraai is dood’ en soms waren er gesluierde vrouwen in het zwart, die in een rondje rond Trien liepen te wenen, wij noemden hen de wenende vrouwen. Ook gebeurde het wel eens dat sommigen mensen voor de grap, met de As van Trien een kruisje op het voorhoofd plaatste, want na 0.00 uur was het natuurlijk al aswoensdag. Na deze plechtigheid ging iedereen mee naar gemeenschapshuis ‘De Kuyl’ (later het Slotje) om daar met z’n allen bônsoep te eten en gezellig na te kaarten over de gezellige dagen die voorbij waren.
Waarom is men na 1990 gestopt met dit prachtig ritueel?
Op een gegeven moment sloten de cafés niet meer om 0.00 uur en dus werd het moeilijker om de mensen op tijd het café uit te krijgen en mee te nemen naar het Trienverbranden. Dit terwijl er vanaf 11.50 uur al ouders met kinderen (de kinderen werden speciaal hiervoor uit bed gehaald) buiten stonden te wachten. Zelfs mensen die op die dag geen carnaval hadden gevierd kwamen afscheid nemen van Trien.
Ieder jaar met carnaval wordt er weer over Trien gepraat, was er na 1990 nog iets anders waardoor de mensen aan haar bleven denken?
Ja, mede door bakkerij Marcel Sanders zijn we haar niet vergeten. Want één van zijn specialiteiten met carnaval is een Trien de Snijbônstoet. Marcel Sanders bakte deze stoet al in de najaren van Trien en is dit tot op heden nog steeds blijven doen.
Tot slot, want vind je ervan dat we in dit jubileumjaar, Trien weer nieuw leven inblazen en zou je samen met wat andere prominenten, haar na de installatie van Prins Marcel d’n urste mee willen onthullen?
Al zal het niet meer hetzelfde zijn dan vroeger, ik vind het prachtig dat jullie deze oude gewoonte met carnaval weer in ere herstellen. Natuurlijk ben ik graag bij de onthulling en zal proberen er ook bij te zijn als er afscheid van haar wordt genomen, dinsdagnacht om 0.00 uur. Verder wens ik jullie veel succes met de voorbereiding.
Na dit gesprek met Nelly werd Geert Castenmiller geraadpleegd. Geert tekent al jarenlang voor vele carnavalsverenigingen de poppen en carnavalswagens. Ook wist Geert hoe Trien er vroeger uit had gezien en daarom werd hem gevraagd een tekening van haar te maken. Een bestaande pop van CV de Schaafloepers werd door Geert en de raad van elf omgebouwd tot een prachtige Trien, zittend op een snijbôn. Vanwege het brandgevaar mocht Trien niet in de bomen worden gehangen. Met steigermateriaal van Bouwbedrijf van der Loop werd door John Suppers steigerbouw i.s.m. de raad een stellage vervaardigd. Met de kraan plaatste Peter Uijen, Trien voorzichtig in deze stellage.
Na de installatie van Prins Marcel d’n Urste in de feesttent bij Thekes werd er door Hans van Erp, in de huid van streekarchivaris ‘Archie Faris’ een onthullingswoordje over Trien verteld. Hans had samen met de Prins onderzoek gedaan naar de mogelijk bloedverwanten van Trien. Diverse namen passeerde de revue, maar de conclusie was dat met het verstrijken der jaren Mevrouw Nelly Megens van Dijk nog het meest op Trien was gaan lijken. Niet qua uiterlijk maar Nelly mocht ondertussen gezien worden als de moeder van de Herpense carnaval. Daarom mocht Nel samen met de pages Disian en Jenny, onder de muzikale klanken van de Bônlander Hofkapel, Trien onthullen.
En zo gebeurde het, na een afwezigheid van 14 jaren keek Trien weer uit over carnavalvierend Herpen. Zondags stond ze stralend in de zon te kijken naar de prachtige optocht die haar passeerde. Ook de andere dagen heeft ze staan te pronken op het Alard van Herpenplein. Dinsdagnacht om 0.00 uur werd onder massale belangstelling afscheid van haar genomen. De eerste taak van burgemèster Frans-Jan van de Berg was tesamen met Prins Marcel d’n urste, Trien in brand te steken. Na de vakkundige hulp van brandweerman / raadslid Jan Boerakker vatte Trien uiteindelijk vlam. Tijdens het branden daalde de sneeuw op haar neer. Dit tezamen met het treurlied ‘moeder onze kraai is dood’, gespeeld door de hofkapel, zorgde voor een onvoorgetelijk slot van de Herpense Carnaval 2004.